Yazar: Mimar Seyid Mücahid ÇİÇEK
Günümüzde sürdürülebilirlik kavramı, yapı sektöründe yalnızca bir tercih olmaktan çıkmış, zorunlu bir standart haline gelmiştir. İklim değişikliği, doğal kaynakların hızla tükenmesi ve çevreye olan etkilerin artması, yapıların çevresel performanslarının değerlendirilmesini gerektirmektedir. Bu noktada, enerji verimliliği, su tüketimi, malzeme seçimi ve kullanıcı konforu gibi parametreleri içeren sürdürülebilir bina sertifika sistemleri, yapı sektörü için yol gösterici bir rol üstlenmektedir.
Türkiye’de sürdürülebilir yapıların teşvik edilmesi ve yönlendirilmesi amacıyla Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği (ÇEDBİK) tarafından geliştirilen BEST (Binalarda Ekolojik ve Sürdürülebilir Tasarım) Sertifikası, bu alanda önemli bir değerlendirme sistemi sunmaktadır. ÇEDBİK BEST, binaların tasarımından işletme aşamasına kadar geniş bir yelpazede sürdürülebilirlik kriterleri ortaya koyarak hem çevre dostu hem de kullanıcı odaklı yapıların geliştirilmesine katkı sağlamayı hedeflemektedir.
Bu çalışmada, ÇEDBİK BEST Konut Sertifikasının puanlama sistemi kapsamlı bir şekilde ele alınmıştır. Sertifikanın sunduğu kriterler ve puanlama yöntemleri detaylandırılarak, sürdürülebilir bina projeleri için bir rehber sunulması amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında, entegre tasarım süreçlerinden enerji verimliliği hedeflerine, su kullanımından sağlıklı yaşam koşullarını destekleyen uygulamalara kadar birçok başlık incelenmiştir. Ayrıca, sistemin projelere getirdiği yenilikçi bakış açısı ve yerel sürdürülebilirlik hedefleriyle uyumu üzerine notlar ve değerlendirmeler de yer almaktadır.
Bu yazı, sürdürülebilir bina tasarımına ilgi duyan profesyoneller, tasarımcılar ve yatırımcılar için hem bilgilendirici bir kaynak hem de ÇEDBİK BEST sistemine giriş niteliği taşımaktadır.
Sürdürülebilir bina tasarımı ve inşaat süreçlerinde, entegre bir yönetim yaklaşımı kritik bir öneme sahiptir. ÇEDBİK BEST sertifikası, bu yaklaşımı destekleyen ve projelerin çevresel etkilerini azaltmayı amaçlayan kapsamlı kriterler sunmaktadır. Bu bağlamda “Bütünleşik Yeşil Bina Yönetimi,” sertifika kapsamında yer alan temel bir başlıktır ve entegre tasarım süreçlerinden atık yönetimine, gürültü kontrolünden çevreye duyarlı müteahhit uygulamalarına kadar geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır.
1.1. Entegre Tasarım (2 Puan)
Projelerde entegre tasarım sürecinin sağlanması, sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak için kritik bir adımdır. ÇEDBİK BEST kapsamında, proje ekibinde farklı disiplinlerden uzmanların yer alması şart koşulmaktadır. Bu uzmanlar arasında mimar, inşaat mühendisi, makine mühendisi, elektrik mühendisi ve kontrol-işletmeye alma-kabul (KIK) uzmanı bulunmaktadır. Ek olarak, proje ihtiyaçlarına göre çevre mühendisi, peyzaj mimarı, akustik uzmanı ve iç mimar gibi uzmanların katılımı puanlama sürecinde ek katkı sağlamaktadır.
Bu süreçte, proje ekibinin düzenli toplantılar yapması ve görevlerin net bir şekilde tanımlanması gerekmektedir. Bu yaklaşım, projelerde disiplinler arası koordinasyonu artırarak hem tasarım hem de inşaat aşamasında sürdürülebilir çözümlerin uygulanmasını kolaylaştırmaktadır.
1.2. Çevreye Duyarlı Müteahhit (2 Puan)
Çevresel etkileri minimize etmek için müteahhitlerin sorumluluğu büyüktür. Bu bağlamda, ÇEDBİK BEST kriterleri, müteahhit firmaların ISO 14001 çevresel yönetim sertifikasına sahip olmasını ve şantiye temsilcilerinin bu konuda yeterliliğini şart koşmaktadır. Proje sahasında çevresel yönetim planı hazırlanmalı ve bu plan aşağıdaki başlıkları içermelidir:
Saha koşullarının çevresel risk değerlendirmesi
Toz oluşumunun ve hava kirliliğinin önlenmesi
Şantiye flora ve faunasının korunması
Su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı
Karbon salımlarının ölçülmesi ve azaltılması
Bu kriterler, inşaat faaliyetlerinin çevresel etkilerini minimize ederken, sürecin daha verimli bir şekilde yönetilmesine katkı sağlamaktadır.
1.3. İnşaat Atık Yönetimi (3 Puan)
İnşaat projelerinin en büyük çevresel etkilerinden biri, ortaya çıkan atıklardır. ÇEDBİK BEST sertifikası, atıkların türlerine göre ayrıştırılmasını, geri dönüşüm oranlarının artırılmasını ve yeniden kullanım uygulamalarının teşvik edilmesini şart koşmaktadır. Sertifika, en az %45 oranında geri dönüşüm veya yeniden kullanım sağlanmasını hedeflemektedir.
Uygulama önerileri arasında şunlar bulunmaktadır:
• Hafriyat sırasında çıkarılan molozların aynı sahada dolgu malzemesi olarak kullanılması
• Az ambalajlı veya geri dönüşüme uygun ambalajlı malzemelerin tercih edilmesi
• Geri dönüşüm firmaları ile iş birliği yaparak molozların yapı malzemesi olarak değerlendirilmesi
• Bu uygulamalar, inşaat sahasında çevresel sürdürülebilirliği artırmak için somut adımlar olarak öne çıkmaktadır.
1.4. Gürültü Kirliliği (2 Puan)
Şantiye alanlarında oluşan gürültü, çevredeki binalar ve kullanıcılar için ciddi bir sorun oluşturabilir. ÇEDBİK BEST, bu konuda belirli önlemlerin alınmasını şart koşar. Gürültü kaynağı olabilecek ekipmanların resmi mesai saatlerinde kullanılması, periyodik gürültü ölçümlerinin yapılması ve gürültü azaltıcı ekipmanların tercih edilmesi bu kapsamda yer almaktadır.
Gürültüye duyarlı binalar arasında konutlar, hastaneler, okullar ve ibadethaneler yer alır. Bu binalar için gerekli tedbirlerin alınması, projelerin çevre ile uyumunu artırır ve sosyal sürdürülebilirliğe katkı sağlamaktadır.
Arazi kullanımı, sürdürülebilir bina tasarımı ve inşaatında çevresel, ekonomik ve toplumsal hedeflerin hayata geçirilmesinde kritik bir rol oynamaktadır. ÇEDBİK BEST sertifikasında, arazi kullanımına yönelik kriterler, yapılaşmanın doğal çevreye etkilerini minimize ederken, kullanıcıların yaşam kalitesini artırmayı hedefler. Bu başlık altında, arazi yerleşiminden afet risklerine, yoğunluk analizlerinden kentsel donatıların erişilebilirliğine kadar çeşitli konular ele alınmıştır.
2.1. Araziye Yerleşim (3 Puan)
Sürdürülebilir bir proje tasarımında, arazinin mevcut doğal yapısının korunması ve çevresel etkilerin en aza indirilmesi esastır. Bu doğrultuda, proje sahasında boşluk analizleri yapılmalı ve şu konulara odaklanılmalıdır:
• Su kaynakları ve bitki örtüsü üzerindeki etkiler
• Güneş ve rüzgar yönelimlerinin değerlendirilmesi
• Topografyayla uyumlu bir yerleşim planı oluşturulması
Proje raporunda, en az iki kriteri içeren analizler yapılması durumunda 1 puan, dört kriterin dahil edilmesi durumunda 2 puan ve tüm kriterlerin uygulanması durumunda 3 puan verilmektedir. Bu raporların, en az 5 yıllık deneyime sahip yetkin şehir plancıları ve peyzaj mimarları tarafından hazırlanması gerekmektedir.
2.2. Afet Riski (3 Puan)
Afetlere dayanıklı yapı tasarımı, sürdürülebilirlik stratejilerinin önemli bir parçasıdır. Bu kapsamda hazırlanan raporlar; deprem, sel, taşkın, heyelan gibi risklerin değerlendirilmesini ve bu riskleri azaltmaya yönelik alınacak önlemleri içermelidir. Özellikle sel riski için su geçirimsiz yüzeylerin azaltılması ve yapıların taşkın suyu seviyesinden en az 6 metre yüksekte inşa edilmesi gereklidir.
Afet risk yönetimiyle ilgili raporlar, arazinin jeolojik yapısını incelemekle kalmaz, aynı zamanda kamusal kaçış alanlarının değerlendirilmesini ve gerekli düzenlemelerin yapılmasını da kapsamaktadır.
2.3. Yoğunluk ve Konut Yapısı İlişkisi (2 Puan)
Bir projenin başarısında, yoğunluk ve konut tipolojisi arasındaki denge önemli bir rol oynar. Bu bağlamda hazırlanan rapor, şu unsurları içermelidir:
• İmar planlarına uygun düzenlemeler
• Kentsel donatı alanlarının oluşturulması
• Sosyal tesis alanlarının ve çevredeki sosyal fonksiyonlarla ilişkilerin değerlendirilmesi
Projenin nüfus yoğunluğu, altyapı maliyetleri ve ekolojik etkileri dikkate alınarak bir analiz yapılmalıdır. Bu analiz, yerel ve bölgesel ihtiyaçlarla uyumlu bir tasarım ortaya koymayı amaçlamaktadır.
2.4. Arazinin Yeniden Kullanımı (3 Puan)
Arazi seçiminde, çevresel olarak bozulmuş veya terk edilmiş alanların yeniden değerlendirilmesi önceliklidir. Bu süreç, çevresel rehabilitasyon ve işlev değişikliği ile bölgenin sürdürülebilir şekilde yeniden kullanımı için bir fırsat yaratmaktadır. Analitik etüt raporlarında, arazinin tarihsel ve mevcut durumu detaylı olarak ele alınmalı ve aşağıdaki uygulamalar önerilmelidir:
• Doğal yapının rehabilitasyonu
• Yapı molozlarının dolgu malzemesi olarak değerlendirilmesi
• Dönüştürülmüş alanlarda çevresel etkileri minimize edecek tasarımlar
2.5. Kentsel Donatılara Yakınlık (2 Puan)
Proje alanının kentsel donatılara erişilebilirliği, kullanıcı konforu ve çevresel sürdürülebilirlik açısından önemlidir. Sertifika kapsamında, kırsal alanlarda 3, kentsel alanlarda ise 4 kentsel donatıya yakınlık sağlanması durumunda 1 puan, bu sayıların sırasıyla 6 ve 8’e çıkması durumunda ise 2 puan verilmektedir.
Kentsel donatılar; market, okul, sağlık merkezi, toplu taşıma noktaları ve sosyokültürel tesisler gibi günlük yaşamda ihtiyaç duyulan hizmetlere kolay erişim sağlamak için değerlendirilir.
Sürdürülebilir bina tasarımında, suyun verimli kullanımı, çevresel etkilerin azaltılması ve kaynakların korunması açısından kritik bir öneme sahiptir. ÇEDBİK BEST sertifikası, su kullanımını optimize etmek, kayıpları önlemek ve atık su yönetimini geliştirmek için bir dizi kriter sunmaktadır. Bu kriterler, hane başına yıllık su tüketiminden yüzeysel su yönetimine kadar geniş bir yelpazede çözümler içermektedir.
3.1. Su Kullanımını Azaltma (6 Puan)
Sertifika kapsamında su tüketiminin azaltılması öncelikli bir hedeftir. Bu doğrultuda, konut başına yıllık su tüketimi hesaplanmalı ve 85 m³/yıl değerini aşmaması sağlanmalıdır. Kullanım suyu; klozet, duş, lavabo, mutfak muslukları, bulaşık ve çamaşır makineleri ile bahçe sulama için kullanılan miktarlar değerlendirilerek hesaplanmaktadır.
Puanlama, su tüketiminin azaltılma seviyesine göre yapılır:
• 70-85 m³/yıl: 1 puan
• 50-70 m³/yıl: 2 puan
• 40-50 m³/yıl: 3 puan
• 30-40 m³/yıl: 4 puan
Bahçe sulamada geri kazanılmış gri su kullanımı, nem sensörlü sulama sistemleri veya damla sulama gibi yenilikçi yöntemler ek 2 puan kazandırır. Bu yaklaşımlar, su kaynaklarının sürdürülebilir şekilde yönetilmesine katkıda bulunmaktadır.
3.2. Su Kayıplarını Önleme (2 Puan)
Su kayıplarının önlenmesi için projelerde kapsamlı bir izleme sistemi kurulmalıdır. Bu sistem;
• Su iletim hatlarında kaçakların tespit edilmesini,
• Her bina ile ana su şebekesi bağlantısında sayaçların bulunmasını,
• Sayaçların bina yönetim sistemi (BYS) ile entegre olmasını kapsar.
Kaçak kontrolü ve sayaç okuma verilerinin düzenli raporlanması, su kaynaklarının korunmasını ve suyun daha verimli kullanılmasını sağlamaktadır.
3.3. Atık Su Arıtma ve Değerlendirme (2 Puan)
Proje alanında evsel atık suyun arıtılması ve yeniden değerlendirilmesi, çevresel sürdürülebilirliği artıran önemli bir unsurdur. Kullanıcı sayısının 100’ü geçtiği durumlarda;
• Atık suların arıtılarak deşarj edilmesi: 1 puan
• İleri arıtma ile binada tekrar kullanılması: 2 puan
Ayrıca, arıtma tesisinin bakım ve işletme rehberi hazırlanmalı, kullanıcılar bu konuda bilgilendirilmelidir. Daha az kullanıcıya sahip projelerde, su kullanımını azaltma hedefini başarıyla gerçekleştirenler, bu kriterden ek puan alabilir.
3.4. Yüzeysel Su Akışı (2 Puan)
İnşaat sonrasında şebekeye aktarılan yüzeysel suyun kontrol altına alınması hem toprak kaybını önler hem de su kaynaklarının korunmasına yardımcı olur. Yıllık akış suyu miktarının %20 oranında azaltılması ve etkin bir drenaj sisteminin kurulması gereklidir.
Bu kriter, proje alanının su yönetimi kapasitesini artırmayı ve çevresel riskleri minimize etmeyi hedeflemektedir.
Enerji verimliliği, sürdürülebilir bina tasarımı ve işletmesi için en önemli kriterlerden biridir. ÇEDBİK BEST sertifikası, enerji kullanımı konusundaki hedefleri, binaların tasarımından kullanımına kadar tüm süreçlerde verimliliği artırmayı amaçlayan detaylı bir çerçeve ile tanımlar. Bu bölümde, enerji performansı değerlendirmesi, yenilenebilir enerji kullanımı, dış aydınlatma, enerji verimli cihazlar ve asansör sistemlerine kadar geniş bir yelpazede sürdürülebilir enerji kriterleri ele alınmaktadır.
ÖN KOŞUL: Bina Enerji Sistemlerinin Kontrol – İşletmeye Alma – Kabul (KİK) Süreci
Enerji sistemlerinin doğru bir şekilde devreye alınması, test edilmesi ve işletmeye hazırlanması için KİK süreci uygulanmalıdır. Bu süreç, enerji performansının hedeflere uygun olup olmadığını doğrulayan bir mekanizma olarak görev yapar. Proje yönetimi ekibinden atanacak bir KİK sorumlusu, enerji sistemlerinin tasarım kriterlerine uygunluğunu kontrol eder, devreye alma testlerini koordine eder ve sistemlerin işletmeye hazır hale getirildiğinden emin olmaktadır.
Kapsama giren sistemler şunlardır:
Isıtma, soğutma ve havalandırma sistemleri
Kullanım sıcak suyu sistemleri
Yenilenebilir enerji sistemleri
Aydınlatma ve bina otomasyon sistemleri
ÖN KOŞUL: Enerji Verimliliği
Binalarda enerji tüketimini azaltmayı hedefleyen enerji verimliliği tasarımları, iki farklı modelleme seçeneğiyle değerlendirilir:
BEP-TR: Ulusal Bina Enerji Performansı Hesaplama Yöntemi.
Dinamik Modelleme ve Simülasyon Araçları: Daha detaylı enerji analizleri için kullanılır.
Bu değerlendirmelerde, bina enerji performansı iyileştirme oranı en az %6 olmalı veya BEP-TR enerji sınıfı en az B olmalıdır.
4.1. Enerji Verimliliği (15 Puan)
Binaların enerji performansını artırmak için yapılan çalışmalar, 15 puana kadar katkı sağlayabilir. BEP-TR yöntemine göre yapılan modellemelerde maksimum 9 puan alınabilirken, dinamik modelleme yöntemleriyle bu değer 15 puana kadar çıkarılabilir.
4.2. Yenilenebilir Enerji Kullanımı (7 Puan)
Saha içinde yenilenebilir enerji sistemlerinin kullanılması, projelere 7 puana kadar katkı sağlar. Eğer saha dışından yenilenebilir enerji satın alınırsa, bu durumda alınabilecek maksimum puan 3 olacaktır. Güneş enerjisi, rüzgar enerjisi gibi kaynakların projeye entegre edilmesi, karbon salınımlarını azaltarak sürdürülebilirliğe katkı sağlamaktadır.
4.3. Dış Aydınlatma (1 Puan)
Park, bahçe ve yol gibi dış mekanlarda enerji verimliliği sağlayan aydınlatma sistemleri kullanılmalıdır. Hareket sensörlü veya gün ışığı sensörlü kontrol sistemleri ya da entegre fotovoltaik paneller bu sistemler arasında yer alır. Ayrıca ışık kirliliğini önlemek için tasarımlar ufuk düzleminin üzerine ışık vermeyecek şekilde düzenlenmelidir.
4.4. Enerji Verimli Beyaz Eşyalar (1 Puan)
Konut içinde kullanılan çamaşır makinesi, bulaşık makinesi ve buzdolabı gibi cihazların enerji verimliliği sınıfı A veya üzeri olmalıdır. Kullanıcıların bu cihazları tercih etmesi, enerji tüketimini önemli ölçüde azaltabilir.
4.5. Asansörler (2 Puan)
Binalarda kullanılan asansörlerin enerji verimli motorlara sahip olması ve kullanılmadığında bekleme moduna geçme özelliklerine sahip olması gerekir. Ayrıca rejeneratif tahrik sistemleri, enerji geri kazanımı sağlayarak verimliliği artırır.
Sağlıklı ve konforlu yaşam alanları, sürdürülebilir bina tasarımında yalnızca enerji verimliliği ve çevre dostu malzemelerle değil, aynı zamanda bina kullanıcılarının fiziksel, görsel, akustik ve termal ihtiyaçlarını karşılamakla mümkündür. ÇEDBİK BEST sertifikası, sağlık ve konfor konusunu geniş bir perspektifte ele alarak kullanıcı memnuniyetini artırmayı hedeflemektedir.
5.1. Isıl Konfor (3 Puan)
Isıl konfor, kullanıcıların mekandaki sıcaklık, nem ve hava hareketleri gibi faktörlerden duyduğu memnuniyeti ifade eder. TS EN ISO 7730 standardında açıklanan Fanger Metodu kullanılarak yapılan analizlerle binaların düzenli olarak kullanılan tüm mahallerinde şu koşullar sağlanmalıdır:
PPD (Predicted Percentage of Dissatisfied): <%10
PMV (Predicted Mean Vote): 0,5 ile +0,5 arasında
Bu standart, kullanıcıların bina içerisindeki ısıl koşullardan en yüksek düzeyde memnuniyet duymasını hedeflemektedir.
5.2. Görsel Konfor (3 Puan)
Bina kullanıcılarının görsel ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla doğal ve yapay aydınlatma analizleri yapılır.
Doğal Aydınlatma (2 Puan): Salon ve mutfak gibi mekanlarda, yıllık günışığı saatlerinin %50’sinde 100 lux veya daha fazla aydınlık düzeyine ulaşılmalıdır.
Yapay Aydınlatma (1 Puan): Tüm yaşam alanlarında, 100 lux yatay aydınlık düzeyi sağlanmalı ve lambaların renksel geriverim indisi (Ra) ≥ 80 olmalıdır.
Bu kriterler, enerji verimliliğini artırırken, kullanıcıların görsel konforunu da sağlamaktadır.
5.3. Taze Hava (3 Puan)
Düzenli kullanılan alanlarda, kullanıcıların sağlıklı bir hava kalitesine erişimi sağlanmalıdır.
Müstakil Konutlar ve Küçük Apartmanlar: Açılabilir pencere alanları, odanın brüt iç mekan alanının %5’ine eşit olmalıdır. Çapraz hava akımı için karşılıklı yerleştirme yapılmalıdır.
Büyük Apartmanlar ve Rezidanslar: Mekanik havalandırma sistemleri uygulanmalı ve TS EN 15251 Tablo B.2’de belirtilen havalandırma değerleri sağlanmalıdır.
Taze hava sistemlerinin, kirlilik kaynaklarından uzak konumlandırılması ve gerekli filtreleme standartlarına uygun olması zorunludur.
5.4. Kirleticilerin Kontrolü (3 Puan)
İç mekanlarda kullanılan malzemelerin içerdiği kimyasal kirleticiler, kullanıcı sağlığını etkileyebilir. Bu nedenle:
Malzemelerin kirletici oranları standartlara uygun olmalıdır.
Bina Kullanım ve Bakım Kılavuzu, kullanıcıları kirletici içeriği düşük malzemelerin seçimi konusunda yönlendirmelidir.
Bu kriter, bina kullanıcılarının daha sağlıklı bir iç mekanda yaşamasını garanti altına almaktadır.
5.5. İşitsel Konfor (3 Puan)
Bina içi ve dışı gürültü kontrolü, kullanıcı memnuniyeti açısından önemli bir etkendir. İşitsel konfor şu alanlarda değerlendirilir:
Dışarıdan Gelen Gürültü Azaltımı (1 Puan): Bina dışından gelen gürültü seviyelerinin azaltılması.
Mekanlar Arası Gürültü Denetimi (1 Puan): Bina içindeki alanlar arasındaki ses yalıtımı.
Hacim Akustiği (1 Puan): Mekanlarda akustik konforun sağlanması.
Akustik tasarım, kullanıcıların huzurlu bir ortamda bulunmalarını desteklemektedir.
Malzeme ve kaynak kullanımı, sürdürülebilir yapı tasarımı ve inşaat süreçlerinin temel bileşenlerinden biridir. ÇEDBİK BEST sertifikası, yapı malzemelerinin çevresel etkilerini azaltmak, kaynakların daha verimli kullanılmasını sağlamak ve yerel ekonomilere katkı sunmak amacıyla bu kategori altında bir dizi kriter tanımlamaktadır.
6.1. Çevre Dostu Malzeme Kullanımı (3 Puan)
İnşaatta kullanılan malzemelerin çevre dostu olduğunun kanıtlanması, sürdürülebilir tasarımın temelini oluşturur. EU ECO LABEL, EPD, NATUREPLUS gibi çevre etiketlerine sahip malzemelerin kullanımı teşvik edilir. Değerlendirme, şu temel yapı elemanları üzerinden yapılır:
• Yapı iskeleti
• Çatı
• Dış duvar ve/veya giydirme cephe
• İç bölücü duvar
• Döşemeler ve kaplamaları
• Kapı, pencere ve doğramaları
Malzemelerin en az 10 tanesi sertifikalıysa 1 puan, 20 tanesi sertifikalıysa 2 puan alınır.
6.2. Mevcut Bina Elemanlarından Yararlanılması (3 Puan)
Yıkım yerine mevcut yapı elemanlarının korunması ve yeniden değerlendirilmesi, kaynak tüketimini azaltır.
• Taşıyıcı sistem hacminin %50’sinin korunması durumunda: 1 puan
• Taşıyıcı sistemin ve cephenin tamamen korunması ve yalnızca iç kaplamaların yenilenmesi durumunda: 2 puan
Bu kriter, mevcut bir yapı bulunmayan projelerde değerlendirme dışında bırakılabilir.
6.3. Malzemenin Yeniden Kullanımı (3 Puan)
Yapı malzemelerinin yeniden kullanımı ve geri dönüştürülmüş içeriklerin tercih edilmesi, doğal kaynakların korunmasını destekler.
• Temel yapı elemanlarının %15’inde yeniden kullanılan malzeme: 1 puan
• Temel yapı elemanlarının %2,5’inde yenilenebilir veya geri dönüştürülmüş içerik: 1 puan
• Agreganın %20’sinin geri kazanılmış olması ve malzemenin 50 km’den yakın bir mesafeden temin edilmesi: 1 puan
6.4. Yerel Malzeme Kullanımı (3 Puan)
Yerel malzeme kullanımının artırılması, taşımadan kaynaklanan karbon salımını ve enerji tüketimini azaltır.
• Kullanılan malzemenin %30’u, 500 km içinde üretilmiş malzeme: 2 puan
• Kullanılan malzemenin %10’u, 200 km içinde üretilmiş yerel malzeme: 1 puan
Bu kriter, yerel ekonomiyi desteklerken çevresel etkileri minimize etmektedir.
6.5. Dayanıklı Malzeme (2 Puan)
Ortak alanlarda kullanılan malzemelerin dayanıklılığı, yapıların uzun ömürlü olmasını ve bakım ihtiyacının azalmasını sağlamaktadır.
• Çarpmalara karşı koruyucu bantlar, kapılarda tekmelikler gibi dayanıklı özellikler: 1 puan
• Kabukta kullanılan malzemelerin garanti sürelerinin veya servis ömürlerinin en az 30 yıl olması: 1 puan
Bu kriterler, yapıların uzun vadeli çevresel ve ekonomik sürdürülebilirliğini desteklemektedir.
Konut projelerinde yaşam kalitesini artırmak, kullanıcıların güvenli, sağlıklı, erişilebilir ve estetik bir çevrede yaşamalarını sağlamayı gerektirmektedir. ÇEDBİK BEST sertifikası kapsamında, konutta yaşam kategorisi, evrensel tasarımdan ulaşım ve güvenliğe kadar farklı kriterlerle konut projelerinin kullanıcı odaklı olmasını hedeflemektedir.
7.1. Evrensel ve Kapsayıcı Tasarım (2 Puan)
Konut projelerinde, engelli ve yaşlı bireylerin yaşamını kolaylaştıracak evrensel tasarım kriterlerinin uygulanması gerekmektedir. Belirtilen 12 önerinin en az 6’sının sağlanması durumunda 1 puan, 12’sinin sağlanması durumunda 2 puan alınabilmektedir.
Bazı kriterler şunlardır:
Engelli kullanımına uygun tuvalet, banyo, asansör ve rampalar
Ortak alanlarda kent mobilyaları, depo alanları
Konut kapı ve pencere kollarının hareket kısıtlı bireyler için uygun yerleştirilmesi
Site içi mini tarım alanları ve evcil hayvan donanımlarının oluşturulması
7.2. Güvenlik (2 Puan)
Konutlarda yaya ve araç yollarının ayrılması, bisiklet yollarının düzenlenmesi ve acil durum planlarının hazırlanması gibi güvenlik önlemlerinin alınması gerekmektedir.
Belirtilen 3 önerinin sağlanması durumunda 1 puan, 7 önerinin sağlanması durumunda 2 puan alınabilmektedir.
7.3. Spor ve Dinlenme Alanları (2 Puan)
Konut sakinlerinin spor yapabileceği veya dinlenebileceği alanların yakınlığı değerlendirilmelidir. Belirtilen spor ve dinlenme alanlarından 4 tanesine, 15 dakikalık yürüme mesafesinde ulaşılabilir olması durumunda 2 puan alınabilmektedir.
7.4. Sanat (1 Puan)
Projede sanatın teşvik edilmesi için özgün bir sanat eseri yerleştirilmesi veya toplu konut projelerinde sanat faaliyetleri için bir alan ayrılması gerekmektedir.
7.5. Ulaşım (3 Puan)
Konut projelerinde toplu taşıma noktalarına yakınlık önemli bir kriter olarak değerlendirilmektedir. Bina girişinden toplu ulaşım noktasına olan mesafe 500 metreyi geçmemelidir. Ayrıca, kullanıcıları bisiklet veya araç havuzu gibi alternatif ulaşım yöntemlerine teşvik edecek düzenlemeler yapılmalıdır.
7.6. Otopark Alanı (2 Puan)
Elektrikli araçlar için otopark düzenlemelerinin ve engelli araç park yerlerinin oluşturulması gerekmektedir.
Her 20 park yerinden 1’inin engelli kullanımı için ayrılması: 1 puan
Her 100 park yerinden 3 tanesi için şarj istasyonu sağlanması: 1 puan
7.7. Evden Çalışma (2 Puan)
Evden çalışmaya uygun alanların oluşturulması, günümüz ihtiyaçlarına yönelik bir tasarım standardı olarak değerlendirilmektedir. Bu alanlar konut içinde veya ortak kullanıma açık bir çalışma alanında düzenlenebilmektedir. Gerekli altyapılar arasında fiber optik kablo, elektrik prizi, veri bağlantısı ve gün ışığına erişim bulunmalıdır.
Konut projelerinde sürdürülebilirlik yalnızca tasarım aşamasında değil, işletme ve bakım süreçlerinde de devam ettirilmelidir. Bu kategori, atık yönetimi, bina kullanım kılavuzu ve tüketim değerlerinin takibini içermektedir.
8.1. Atıkların Yerinde Ayrılması ve Kullanıcı Erişimi (2 Puan)
Atıkların ayrıştırılması, depolanması ve ilgili firmalara iletilmesi için bir altyapının oluşturulması gerekmektedir. Ana atık grupları; ambalaj, organik, elektronik ve tehlikeli atıklar olarak ayrılmalıdır.
8.2. Atık Teknolojileri (1 Puan)
Proje sahasında kompost makineleri, balya presleri gibi ekipmanlarla atıkların yerinde değerlendirilmesi teşvik edilmektedir.
8.3. Bina Kullanım ve Bakım Kılavuzu (1 Puan)
Kullanıcıların bina sistemlerini doğru bir şekilde kullanmalarını ve sürdürülebilirlik hedeflerine katkıda bulunmalarını sağlamak için teknik olmayan bir dilde kullanım kılavuzu hazırlanmalıdır.
8.4. Tüketim Değerlerinin Takibi (2 Puan)
Enerji, su ve diğer tüketim değerlerinin aylık ve yıllık olarak takip edilmesi için sayaç sistemlerinin kurulması gerekmektedir. Tüketim raporları kullanıcılarla paylaşılmalıdır.
Yenilikçi çözümler, projelerin çevresel performansını artırmak ve fark yaratmak için teşvik edilmektedir.
9.1. Yenilikçilik (1 Puan)
Projenin kapsam ve gerekliliklerinin ötesine geçerek su, enerji, sağlık ve konfor veya malzeme kullanımı konularında yenilikçi çözümler uygulanması durumunda bu puan alınabilmektedir.
9.2. Onaylı Danışman (1 Puan)
Proje süresince ekibin bir onaylı danışman ile çalışması, kaliteyi artırmak için teşvik edilmektedir.
ÇEDBİK BEST sertifikası, Türkiye’nin sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda geliştirilmiş, binaların çevresel etkilerini minimize etmeyi ve kullanıcı yaşam kalitesini artırmayı hedefleyen kapsamlı bir değerlendirme sistemidir. Bu sertifika sistemi; enerji verimliliği, su kullanımı, malzeme ve kaynak yönetimi, sağlık ve konfor gibi başlıklarda belirlenen kriterlerle, projelerin sürdürülebilirlik performansını artırmayı amaçlamaktadır.
Arazi kullanımı, yapı malzemelerinin seçimi, atık yönetimi ve kullanıcı dostu tasarım gibi detaylı değerlendirme alanları, projelerin yalnızca çevresel değil, ekonomik ve sosyal sürdürülebilirlik hedeflerine de ulaşmasını sağlamaktadır. ÇEDBİK BEST, tasarım, inşaat ve işletme süreçlerini kapsayan bütüncül bir yaklaşım sunarak, hem projelerin çevresel etkilerinin azaltılmasını hem de kullanıcı memnuniyetinin artırılmasını teşvik etmektedir.
Sarissa Dijital Mimari Akademi, mimarların yeşil bina tasarımı ve sertifika süreçlerindeki uzmanlıklarını geliştirmek için titizlikle hazırlanmış Mimarlar için Yeşil Bina Sertifika Sistemleri Eğitimi sunmaktadır. Bu eğitim, uluslararası kabul görmüş LEED v5, Türkiye’ye özgü ÇEDBİK BEST gibi sistemlerin tüm detaylarını kapsamakta ve katılımcılara sertifika süreçlerinde uygulama becerileri kazandırmaktadır.
Eğitim kapsamında:
Sürdürülebilir bina tasarımının temel kavramları,
Enerji ve su verimliliği yöntemleri,
Malzeme seçimi ve atık yönetimi,
Kullanıcı konforunu artırmaya yönelik tasarım stratejileri,
LEED ve ÇEDBİK BEST gibi sertifikaların başvuru ve değerlendirme süreçleri ele alınmaktadır.
Gerçek dünya projeleriyle desteklenen uygulamalı içerik, katılımcılara yeşil bina projelerinde uzmanlaşma fırsatı sunmaktadır. Sarissa Dijital Mimari Akademi’nin çevrimdışı eğitim modelinde, ders içerikleri sınırsız erişimle sunulmakta, eğitmenlerle yapılan periyodik soru-cevap oturumlarıyla öğrenme süreci desteklenmektedir.
Kariyerinde fark yaratmak ve sürdürülebilir yapı tasarımı alanında uzmanlaşmak isteyen tüm mimarları bu kapsamlı eğitime davet ediyoruz!